بررسی عملکرد مربیان خارجی والیبال/ با یک گمنام المپیکی می‌شویم؟
به گزارش خبرنگار مهر، تکلیف تیم ملی والیبال ایران بعد از ۵ ماه بالاخره مشخص شد و در نهایت نیمکت تیم ملی به «مائوریسیو موتا پائز» سرمربی برزیلی- فرانسوی رسید.
انتخاب سرمربی تیم ملی والیبال ایران در سال منتهی به المپیک به یک چالش جدی تبدیل شده بود.
هدایت تیم ملی مردادماه سال ۱۴۰۰ به بهروز عطایی رسید؛ او توانسته بود بعد از یک دهه حضور خارجی‌ها سکاندار نیمکت تیم ملی والیبال ایران شود.
عطایی در ابتدا شروع خوبی در تیم ملی والیبال ایران داشت، او که بعد از المپیک توکیو جانشین ولادیمیر آلکنو شده بود توانست در فاصله ۶ هفته مانده به مسابقات قهرمانی آسیا ۲۰۲۱ نیمکت تیم ملی را از آن خود کند.
تیم ملی در آن مسابقات با هدایت عطایی به مقام قهرمانی رسید و در مرحله فینال مقابل ژاپن، در سه ست متوالی سامورایی‌ها را شکست داد و با هفت برد و واگذاری تنها یک ست جام قهرمانی را از آن خود کرد.
اما روزهای خوش عطایی با نیمکت تیم ملی چندان دوام نداشت، در خردادماه امسال تیم ملی در مسابقات لیگ ملت‌ها عملکرد ضعیفی داشت و در دور مقدماتی این رقابت‌ها از گردونه مسابقات حذف و در رده ۱۴ لیگ ملت‌های ۲۰۲۳ قرار گرفت.
پس از آن شاگردان عطایی مسابقات قهرمانی آسیا را پیش رو داشتند که با وجود اینکه این مسابقات در ارومیه برگزار شد اما تیم ملی باز هم نتوانست از پس ژاپن بربیاید و همچون مسابقات لیگ ملت‌ها برابر این تیم شکست خورد و به عنوان نایب‌قهرمانی رسید.
اوج عملکرد ضعیف تیم ملی به مسابقات انتخابی المپیک برمی‌گردد، شاگردان عطایی در این مسابقات بیش از اندازه ضعیف کار کردند و دیگر خبری از اقتدار والیبال ایران در میادین بین‌المللی نبود.
بی‌برنامگی و شکست‌های پی در پی بازیکنان در نهایت به استعفای عطایی از هدایت تیم ملی منجر شد و او در میانه مسابقات پس از باخت ۳ بر ۱ ایران مقابل جمهوری چک از سمت خود استعفا داد.
مذاکرات داورزنی نیمه کاره ماند
پس از استعفای عطایی و موافقت آن از سوی فدراسیون والیبال پروسه انتخاب سرمربی تیم ملی آغاز شد.
در آن مقطع زمانی سکاندار فدراسیون برعهده محمدرضا داورزنی بود.
او مذاکرات خود را با مربیان مطرح دنیا شروع کرد.
با وجود اینکه رئیس فدراسیون پس از استعفای عطایی از جذب سرمربی خارجی برای هدایت تیم ملی صحبت کرد اما این انتخاب ۵ ماه به طول انجامید و در این میان اتفاقات زیادی هم رقم خورد.
دوره چهارساله محمدرضا داورزنی در فدراسیون والیبال اواخر آبان ماه به پایان رسید و وزارت ورزش هم با برگزاری مجمع فوق‌العاده این فدراسیون موافقت نکرد.
بالاخره بعد از چند روز بلاتکلیفی داورزنی از فدراسیون والیبال خداحافظی کرد و وحید مرادی نایب‌رئیس فدراسیون با حفظ سمت قبلی مسئولیت سرپرستی فدراسیون را هم پذیرفت.
آغاز پروسه انتخاب سرمربی در دوره سرپرستی
در دوره سرپرستی مرادی در فدراسیون والیبال، همچنان بحث جذب مربی خارجی یکی از چالش‌ها و دغدغه‌های اصلی این فدراسیون بود.
مرادی در همان روزهای نخست موضع خود را به اهالی والیبال نشان داد و به صراحت عنوان کرد هدفش جذب مربی خارجی برای هدایت تیم ملی است و حتی با سرمربیگری سعید معروف در تیم ملی والیبال هم مخالف است چرا که معتقد است معروف سرمایه والیبال ایران است و نباید او را بسوزانند.
در نهایت در دوره سرپرستی هم گزینه‌ها یکی یکی مطرح شدند و حتی خبر توافق فدراسیون والیبال با لورنزتی هم مطرح شد که البته به گفته سرپرست فدراسیون شیطنت برخی افراد باعث شد لورنزتی از حضور در ایران صرفه‌نظر کند.
در نهایت دوباره مذاکرات از سر گرفته شد و این بار فدراسیون اسامی نفرات را اعلام نکرد تا دوباره اتفاقات گذشته تکرار نشود.
پس از کش و قوس فراوان، نیمکت تیم ملی والیبال به «مائوریسیو موتا پائز» رسید، مربی که به اعتقاد برخی اهالی والیبال گمنام است و شاید نتواند به والیبال ایران کمکی کند، البته که عده‌ای معتقدند او در کنار مربیانی همچون فلیپ بلین در تیم ملی والیبال فرانسه در لیگ جهانی ۲۰۰۹ و همچنین برناردو رزنده (برناردینیو) در تیم ملی والیبال فرانسه ۲۰۲۱ به عنوان مربی حضور داشته و همین موضوع می‌تواند اهالی والیبال را برای سپردن نیمکت تیم ملی به این مربی قانع کند.
در ادامه به کارنامه مربیان خارجی در یک دهه اخیر پرداختیم:
ولاسکو؛ اسطوره والیبال ایران
خولیو ولاسکو چهره نام آشنا والیبال ایران بود که سال ۲۰۱۱ هدایت تیم ملی را برعهده گرفت.
ولاسکو معمار والیبال ایران لقب گرفت و برای نخستین بار تیم ملی با هدایت این مربی بر بام قاره آسیا ایستاد.
ولاسکو همچنین برای نخستین بار تیم ملی ایران را راهی مسابقات لیگ جهانی کرد.
راهیابی به رقابت‌های مهم و معتبر قهرمانی جهان نیز یکی دیگر از دستاوردهای مرد آرژانتینی برای والیبال ایران بود.
در زمان هدایت ولاسکو خیلی از اهالی والیبال معتقد بودند او علاوه بر اینکه مربی قابل قبولی است روانشناس خوبی هم هست و دلیل اصلی موفقیتش هم به همین موضوع برمی‌گردد.
کواچ؛ برکناری عجولانه مربی افسانه‌ای
پس از جدایی ولاسکو از تیم ملی والیبال ایران، اسلوبودان کواچ در سال ۲۰۱۴ هدایت تیم ملی را برعهده گرفت.
کواچ موفقیت‌های چشم‌گیری در تیم ملی والیبال ایران به دست آورد.
رقابت‌های لیگ جهانی ۲۰۱۴ نخستین آزمون کواچ با تیم ملی بود.
تیم ملی در این مسابقات توانست برای نخستین بار تیم قدرتمند برزیل را شکست دهد.
شکست برزیل باعث شد تا کم کم آوازه والیبال ایران در دنیا بپیچد.
تیم ملی با هدایت کواچ در مسابقات لیگ جهانی عنوان چهارمی را از آن خود کرد و در مسابقات قهرمانی جهان هم ۱۳ پله صعود کند و در جایگاه ششم قرار گرفت.
نتایجی که تیم ملی والیبال ایران در دوران هدایت کواچ به دست آورد از بهترین نتایجی بود که برای والیبال ایران رقم خورده بود و بازتاب زیادی هم پیدا کرده بود.
موفقیت‌های کواچ با تیم ملی والیبال در بازی‌های آسیایی اینچئون به اوج خود رسید و تیم ملی در آن مسابقات به نشان خوش رنگ طلا رسید.
به این ترتیب کواچ در سومین آزمون خود با تیم ملی سربلند بیرون آمد و سال ۲۰۱۴ را برای والیبال ایران پرفروغ کرد.
البته موفقیت‌های کواچ در سال ۲۰۱۵ ادامه پیدا نکرد و در جام جهانی ۲۰۱۵ تیم ملی با چهار پله سقوط در جایگاه هشتم قرار گرفت و در آن زمان موج انتقادات هم بالا گرفت.
البته شائبه اختلاف او با بازیکنان هم در آن زمان مطرح شد که در نهایت به جدایی این مربی از نیمکت تیم ملی منجر شد.
برکناری که به نظر می‌رسید کمی هم با چاشنی عجله همراه بود.
یکی از انتقادهایی که در دوران مربیگری کواچ مطرح می‌شد این بود که او با وجود اینکه اطلاعات به روز و دانش فنی بالایی داشت اما اقتدار و مدیریت خوبی نداشت.
او در لحظات حساس بازی نمی‌توانست تیم را هدایت کند و همین مسائل باعث جدایی او از تیم ملی ایران شد.
لوزانو؛ مربی کوتاه قامت با بلیط المپیک پس از نیم قرن
پس از برکناری کواچ قرعه هدایت تیم ملی والیبال به رائول لوزانو رسید.
مربی کوتاه قامتی که موفق شد پس از ۵۲ سال طلسم صعود تیم ملی به المپیک را بشکند و این بزرگترین دستاورد این مربی به حساب آمد.
در نهایت لوزانو با کسب مقام پنجمی در المپیک ریو و با پایان قراردادش از تیم ملی والیبال ایران جدا شد.
لوزانو در مقایسه با ولاسکو و کواچ مربی میانه بود.
او نه بار فنی چندان خوبی داشت و نه از اقتدار مدیریتی ولاسکو بهره‌ای داشت.
کولاکوویچ؛ ناکام در روند صعود
پس از لوزانو، نوبت به ایگور کولاکوویچ رسید که هدایت تیم ملی والیبال را در سال ۲۰۱۷ برعهده بگیرد.
کولاکوویچ در شرایطی هدایت تیم ملی والیبال ایران را برعهده گرفته بود که تیم ملی با درخشش در آسیا و کسب سهمیه المپیک و راهیابی به مسابقات قهرمانی جهان نگاه‌ها را به سمت خود برده بود و قطعاً در این شرایط انتظارات از او بیشتر از سایر مربیان بود.
اما کولاکوویچ نتوانست راه صعود را طی کند و در نهایت او تنها موفق به کسب مدال برنز مسابقات قاره‌ای جهان برای ایران شد و در مسابقات کسب سهمیه المپیک هم در جدال با رقبای سرسخت خود ناکام ماند تا جواز حضور در المپیک را در رقابت با حریفان آسیایی برای تیم ملی کسب کند.
آلکنو؛ مرد یخی با جیب‌های پرپول
تیم ملی بعد از کسب سهمیه المپیک در رقابت با حریفان آسیایی سودای موفقیت در المپیک توکیو را در سر داشت، به همین خاطر در آن زمان داورزنی رئیس وقت فدراسیون والیبال برای تحقق این رؤیای بزرگ نیمکت تیم ملی را به ولادیمیر آلکنو سپرد.
مربی که نام او به عنوان یک گزینه طراز اول در سطح جهان مطرح بود.
این مربی روسی که برخی به او لقب مرد یخی را هم داده‌اند، با توجه به موفقیت‌های خود در تیم ملی روسیه و همچنین تیم باشگاهی‌اش یعنی زنیت‌کازان یک گزینه ایده‌آل برای نشستن روی نیمکت تیم ملی ایران به حساب می‌آمد.
قرارداد بین او و فدراسیون ایران در شرایطی که آلکنو اصلاً به تهران نیامد، منعقد شد و این مربی به کار خود در زنیت‌کازان ادامه داد.
در نهایت آلکنو با تیم ملی نتوانست انتظارات را در المپیک توکیو برآورده کند و از دور مسابقات حذف شد.
ولادیمیر آلکنو روس در ویترین افتخاراتش عناوین مختلف داشت و از همه مهمتر اینکه با هزینه سنگین به خدمت فدراسیون والیبال در آمده بود اما در نهایت ناکامی سهم والیبال ایران شد.
آخرین شانس بلندقامتان برای المپیک پاریس با مربی گمنام
پس از یک دهه حضور مربیان خارجی در والیبال ایران و ناکامی با مربی ایرانی، دوباره نیمکت تیم ملی به مربی خارجی رسید که البته از سوی اهالی والیبال گمنام است.
همانطور که پیشتر گفته شد، رزومه چشم‌گیر این مربی دستیاری فلیپ بلین و رزنده بوده و حالا قرار است در آخرین شانس ایران برای المپیکی شدن، تیم ملی را به عنوان سرمربی همراهی کند.
اگر بگوییم والیبال ایران شانس خیلی کمی برای صعود به المپیک دارد اغراق نکردیم، البته روی کاغذ این شانس بیشتر است؛ وگرنه در حالت عادی کسب ۹ پیروزی در لیگ ملت‌ها کار راحتی نیست.
قطعاً در چنین شرایطی جذب یک مربی طراز اول خارجی که قطعاً از نظر مالی دستمزد بالایی هم دارد امری بعید به نظر می‌رسید، به خصوص اینکه اکثر مربیان مطرح والیبال دنیا این روزها با تیم‌های خود قرارداد دارند.
شاید اگر از این جنبه به تصمیم فدراسیون نگاه کنیم، به نظر می‌رسد جذب این مربی یک تصمیم منطقی بوده است.
در بررسی عملکرد مربیان خارجی در والیبال ایران به جز ولاسکو و کواچ، سایر مربیان خارجی همچون کولاکوویچ، لوزانو و آلکنو همگی چهره‌های شناخته شده‌ای در والیبال ایران بودند اما هیچیک نتوانستند تأثیر فنی بسیار زیادی روی تیم ملی والیبال ایران بگذارند، به همین خاطر شاید در شرایط فعلی والیبال ایران، اعتماد به این مربی گمنام تا حدودی تصمیم منطقی باشد به خصوص اینکه تیم ملی شانس کمی هم برای صعود به المپیک دارد.